تاثیر و نفوذ سعدی در خالصہ نامہ از رتن چند رایزادہ تحلیل انتقادی و پژوھشی
Keywords:
واژههای کلیدی: رتن چند رای زاده، نثر خالصه نامه، نثر سعدی، تأثیر و نفوذ، تحلیل و بررسیAbstract
خالصه نامه که بہ طور عمومی به عنوان تاریخ خالصتان شناخته می شود، توسط رتن چند رای زاده بہ سلک نگارش درآمد۔ رایزادہ از یک خانواده ی روشنفکران ادبی تعلق داشت و خود وی نیز از تاریخ نویسان ممتاز و برجسته ی قرن نوزدهم میلادی بود۔ به احتمال زیادی، تاریخ یاد شدہ بہ زبان روان و توانای فارسی نوشته شد و در حدود سال ۱۸۴۳ میلادی بہ پایہ ی تکمیل رسید۔ شایسته است اشاره شود که زبان فارسی در زمان رژیم سیکھا نیز همچنان بہ عنوان زبان رسمی و درباری باقی مانده و جایگاہ ویژہ ی خود را در طبقہ ی اشراف نگہ داشتہ بود۔ خالصه نامه در واقع تاریخ امپراتوری سیکها ست که توسط یک تاریخ نویس همدرد و تا حدی متعصِّب نوشته شد۔ چون شاھد آن ھستیم کہ وقتی او درباره ی حاکمان مسلمان صحبت می کند، نگاہ بدبینانہ را ارائہ می دھد و اغلب اوقات بی انصافی می کند، اما با وجود آن، خالصہ نامہ را می توان یکی از تاریخ های معتبر سلسله سیکھا دانست۔ نسخه ی خطی منحصر بہ فرد این تاریخ مهم در کتاب خانه مرکزی دانشگاه پنجاب در لاھور نگه داری می شود۔ زبان مورد استفاده ی نویسندہ فوق العادہ روان و متعالی و مهمتر از ھمہ بشدّت تحت تأثیر استاد سخن، سعدی شیرازی، است۔ عیان را چہ بیان کہ گلستان سعدی جایگاهی شاخص در تاریخ ادبیات فارسی دارد و بدرستی به عنوان تنھا کتابی در نوع خود شناخته می شود۔ بسیاری از روشنفکران از جمله عبدالرحمان جامی و قاآنی شیرازی به پیروی از سبک شگفت انگیز سعدی کتاب ھایی نوشتہ اند، اما ھیچ مؤرخی از شبه قاره، پیش از رتن چند رای زادہ، هرگز جرأت نکرده بود، راه و روش شیخ شیراز را دنبال کند۔ در این مقاله ی پژوهشی، تأثیر و نفوذ استاد اجل، سعدی شیرازی، در نثر خالصه نامه مورد ارزیابی و تحلیل و بررسی قرار گرفته است۔
